مقاله: رشته تحصیلی «علوم وب» در دانشگاه‌ها

ر حالی که یک دهه از استفاده و فراگیر شدن وب می‌گذرد کارشناسان قصد دارند در آستانه ورود به دهه دوم استفاده از وب در سراسر جهان، آن را از یک پدیده عمومی به صورت یک علم مطرح کنند.

به این منظور نمایندگان انیستیتوی فناوری ماساچوست آمریکا و دانشگاه ساوت همپتون انگلیس روز پنج‌شنبه دوم نوامبر دانشکده «علوم وب (WSRI)» را راه‌اندازی کردند. راه‌اندازی این دانشکده یک پروژه چند منظوره برای نظم بخشی و علمی کردن مبحث وب برای توسعه پذیرش آن در سطح عمومی است.

این دو دانشگاه قصد دارند از حمایت‌های مالی شرکت‌های بزرگ اینترنتی برای راه‌اندازی این دانشکده کمک بگیرند. شایان گفتن است که رشته WSRI پیش‌تر توسط شرکت‌هایی همچون گوگل و IBM حمایت مالی می‌شد. این دانشکده به عنوان یک مرکز پژوهشی در علوم وب، در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا فعالیت خواهد کرد.

Tim Berners-Lee پایه‌گذار اولین نرم‌افزار وب و مدیر گروه «ائتلاف جهانی وب» می‌گوید: اینترنت یک پدیده اجتماعی است. در اینترنت مردم اجتماعات مختلف می‌توانند به راحتی با هم تعامل داشته باشند. وظیفه ما این است که بعد از راه‌اندازی و ارایه‌ی یک فناوری جدید، امکانات لازم برای بهبود آن را فراهم کنیم.

Berners-Lee که مدیریت پژوهشی دانشکده علوم کامپیوتر دانشگاه MIT و همچنین ریاست آزمایشگاه هوش‌ مصنوعی(CSAIL) را نیز بر عهده دارد، جزییات راه‌اندازی و سازمان‌دهی این رشته در دانشگاه MIT را تشریح کرد.
هدف از راه‌اندازی این رشته ترکیب شاخه‌های مختلف علمی شامل علوم اجتماعی، روان‌شناسی و زیست‌شناسی با توسعه فناوری است.

بنیان‌گذاران این رشته معتقدند که تاثیرات متقابل جامعه بر روی وب و همچنین تاثیر بزرگ وب بر روی روابط اجتماعی توسعه رشته‌ دیگری جدا از علوم کامپیوتر را طلب می‌کند. به عنوان مثال سایت eBay با چندین میلیون نفر مخاطب نیازمند به مخاطبانی جدا از کارشناسان رشته علوم کامپیوتر دارد. از طرفی شرکت گوگل از الگوریتم‌های ریاضی پیچیده‌ای برای تشخیص میلیون‌ها لینک در سراسر وب برای بهبود نتایج جست‌وجوی خود استفاده می‌کند.

این مثال‌ها نشان می‌دهد که گسترش و توسعه‌ی اینترنت نیازمند تخصص‌هایی فراتر از دانش کامپیوتر و نرم‌افزار است. تخصص‌هایی که از ترکیب چند علم به وجود آمده و امکان به اجرا درآمدن در بستر اینترنت را دارا هستند.

Wendy Hall پروفسور علوم کامپیوتر دانشگاه ساوتهمپتون در این مورد می‌گوید: ما می‌خواهیم با راه‌اندازی این رشته جدید افق‌های جدیدی برای نفوذ این فناوری جدید بر ادراک انسان‌ها و جوامع اجتماعی و کسب و کارها باز کنیم.

دانشمندان علوم اجتماعی می‌توانند به تجزیه و تحلیل روابط اجتماعی آن‌لاین کمک کنند و همچنین حضور کارشناسان زیست‌شناسی می‌تواند برای شناخت درست مهندسان وب از سیستم‌های پیچیده بدن انسان برای بهره‌گیری از روش‌های نوین در فناوری وب مفید باشند.

Daniel Weitzner مدیر امور پژوهشی CSAIL می‌گوید: محققان به دنبال سیستم‌های نوینی هستند که بتواند به خوبی روابط اجتماعی میان مردم را از طریق اینترنت امکان‌پذیر سازد.

Weitzner می‌گوید: به عنوان مثال دسترسی به اطلاعات پایه در برگزاری یک جلسه یا کنفرانس مانند شماره تلفن‌ها یا پیشه‌ی اشخاص، زمان و انرژی زیادی را طلب می‌کند. اما اکنون جوامع به خوبی آگاهی دارند که با استفاده از امکانات وب می‌توانند این مسایل را خیلی راحت‌تر و سریع‌تر حل کنند.

فناوری وب از بدو پیدایش تا کنون نتوانسته است به خوبی روابط اجتماعی طبیعی بین افراد اجتماع را نهادینه کند. ما می‌توانیم با تبدیل کردن وب به یک دانش و فراهم کردن امکان ورود دیگر علوم به آن، روابط حقیقی و طبیعی افراد در اجتماع را بیش‌تر در روابط مجازی وب وارد کنیم.

Berners-Lee می‌گوید: پژوهش‌گران قصد دارندکه با هموار کردن راه‌های همکاری میان دانشگاه وW3C، به ایجاد تحقیقات استاندارد و قابل اتکا کمک کنند. ما در حال پیاده کردن برنامه‌ای هستیم که فناوری بدون نیاز به تبلیغات در دسترس مردم قرار گیرد.

با گسترش و رشد ارایه اطلاعات به صورت آن‌لاین توسط اشخاص و سازمان‌ها، مشکلات این سیاست روز به روز بیشتر نمود پیدا می‌کند.

به عنوان مثال یکی از این خدمات آن‌لاین خدمات الکترونامه است که تا زمانی که به صورت صحیح و مناسب توسط توده مردم استفاده می‌شد، بسیار مفید و کارآمد بود تا این که هرز نامه نویسان شروع به سواستفاده از این امکانات برای دست‌یابی به اهداف خود کردند.

Berners-Lee می‌افزاید:‌ برای جلوگیری از چنین مشکلاتی دانشمندان علوم وب می‌توانند عواملی که اشخاص را به آسیب رساندن به یک فناوری نو مانند ویروس‌ها تحریک و تشویق می‌کند، مطالعه و مشخص کنند. به همین ترتیب پژوهش‌گران می‌توانند رفتارهای روان‌شناختی افراد را در تاثیرات متقابل وب بر روی زندگی اجتماعی مورد تحلیل قرار دهند.

رشته «علوم وب» به دنبال راه‌کارهایی است که قوانین و سیاست‌های مشخص و مناسبی را در استفاده و ارایه نرم‌افزارهای آن‌لاین ارایه دهد، همانند قوانین و مقرراتی که هم‌اکنون در زندگی اجتماعی افراد و در جوامع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

برای مثال اتحادیه اروپا دستورالعمل‌ها و قوانین مشخصی دارد که دولت‌های عضو را وادار به تابعیت و پای‌بند بودن به آن‌ها می‌کند.

Nigel Shadbolt پروفسور هوش مصنوعی از دانشگاه ساوتمپتون و رییس آینده جامعه کامپیوتر انگلیس در این مورد می‌گوید: اما در حال حاضر سیاست‌های مشخص و مناسبی که استفاده از اطلاعات آن‌لاین را قانون‌مند نماید وجود ندارد. یکی از این قوانین شاید در مورد سلامتی داده‌ها و اطلاعات ارایه شده از طریق وب باشد.

Shadbolt می‌گوید: یک دانشجوی دکترای علوم وب می‌تواند سیستمی را برای توصیف قوانین و محدودیت‌های شراکت داده طراحی نماید و قوانینی در مورد استفاده از داده‌ها برای یک منظور خاص را مشخص نماید.

کارشناسان می‌گویند: پذیرش و ارایه وب Semantic (استانداردهای W3C در وب) به محققان در توسعه مدل‌های ریاضی و همچنین ابداع سیستم‌هایی که نحوه تبادل داده‌ها را تحلیل نماید، کمک می‌کند.

Berners-Lee می‌گوید: استانداردهای وب Semantic در حال حاضر در حال گسترش هستند و در محصولات و خدمات ارایه شده اینترنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته سرعت رشد این استانداردها در مقایسه با HTML بسیار پایین‌تر است. دلیل آن هم این است که وب Semantic بسیار پیچیده‌ است و توسعه آن در نواحی و مناطق مختلف نیاز به استفاده از سبک‌ها و روش‌های متنوعی دارد.

ابداع کنندگان این رشته بر این باورند که با به وجود آمدن رشته‌ای با نام «علوم وب» نیاز به پژوهش‌های پیوسته در زمینه اینترنت و وب در سایر علوم و رشته‌ها مانند علوم کامپیوتر و مهندسی را از بین بلکه تشکیل شاخه‌ای از علم با نام «علم وب» به گسترش و تحقیقات سایر علوم مانند علوم مهندسی و علوم اجتماعی کمک می‌کند و آن‌ها را کامل‌تر می‌سازد.

Weitzner می‌گوید: ما می‌خواهیم به وب یک نگاه علمی داشته باشیم که شاخه‌های مختلف علوم را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی و پژوهش قرار می‌دهد. هدف از راه‌اندازی این رشته دانشگاه‌ها افزایش توجه و پژوهش در یک فناوری جدیدی است که استفاده جهانی دارد.